APR (dawniej AP) ang.: Active Prominenece
pl.: Protuberancja Aktywna
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Szerokie pojęcie obejmujące aktywne zjawiska,
które nie dadzą się sklasyfikować jako np. BSL, SPY, EPL lub
inne. APR wykazują szybkie zmiany jasności, kształtu, prędkości i
rozmiarów. Ich czas życia wynosi od kilkunastu minut do wielu
godzin.
|
|
|
|
|
Wycinek brzegu Słońca o rozwartości kątowej do około 10 stopni, w którym serdże wykazują silną
tendencję do powtarzania się. Często w ASR występuje jednocześnie kilka serdży.
|
|
|
|
Wyrzut materii zachodzący wzdłuż pętli magnetycznych, obserwowany w emisji na brzegu Słońca.
Przeważająca liczba serdży porusza się tylko do ograniczonej
wysokości wzdłuż jednego z ramion pętli, po czym opada po tej samej
drodze ku chromosferze. Niektóre serdże osiągają szczyt pętli
i ich materia opada ku chromosferze wzdłuż obu ramion pętli lub tylko
wzdłuż przeciwnego ramienia pętli. Serdże osiągają typowo wysokość do
200 000 km (niekiedy nawet do 300 000 km). Prędkości osiągane przez
serdże wynoszą od 30 km/s do 250 km/s. Zjawisko to trwa zwykle od 10
do 30 minut. |
|
|
CAP
ang.: Cap Prominence
pl.: Protuberancja typu czapka
|
|
Jasna,
nisko leżąca protuberancja, z której materia odprowadzana jest
ku chromosferze wzdłuż horyzontalnych rur magnetycznych. CAP
przypomina kształtem płaską czapkę lub kapsel widziane z boku. Zwykle
położona blisko obszarów aktywnych. Czas życia od godzin do
dni.
|
|
|
CRN
ang.: Coronal Rain
pl.: Protuberancja typu deszcz koronalny
|
|
Materia spływająca w dół z dużych wysokości w koronie wzdłuż
lekko zakrzywionych trajektorii. Spływ materii wydaje się zachodzić w
dolnych częściach łuków silnie wyciągniętych ku koronie pętli.
Prędkości spływu zawierają się zwykle w zakresie 50-100 km/s.
|
|
EPLang.: Eruptive Prominence at Limb
pl.: Protuberancja Eruptywna
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Erupcja protuberancji spokojnej poza obszarem aktywnym lub
protuberancji obszaru aktywnego. EPL powstaje wtedy, gdy pole
magnetyczne podtrzymujące jej materię ulega destabilizacji i zaczyna
wznosić się w koronie ze wzrastającą prędkością. Prędkość ta w
początkowej fazie erupcji wynosi kilka km/s i wzrasta stopniowo do
kilkuset km/s, często przekraczając prędkość ucieczki. Materia EPL
wynoszona jest w przestrzeń międzyplanetarną, niekiedy znaczna jej
część może wrócić do chromosfery wzdłuż linii sił pola
magnetycznego.
|
|
EPL LEang.: Eruptive Prominence of Limited Eruption
pl.: Protuberancja eruptywna o ograniczonej erupcji
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Protuberancja eruptywna wznosząca się tylko do pewnej, niezbyt dużej,
wysokości w koronie a następnie ekspandująca w kierunku
horyzontalnym. Jej materia spływa następnie do chromosfery wzdłuż
linii sił pola magnetycznego.
|
|
FUNang.: Funnel
pl.: Protuberancja typu lejek
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Ma kształt lejka,
skierowanego szyjką ku chromosferze, złożonego z licznych włókien
dwóch stykających się systemów płaskich pętli
magnetycznych. Niekiedy w szyjce lejka widoczne jest spiralne
skręcenie włókien składowych. Materia w protuberancji spływa
ku chromosferze wzdłuż lejka jak i wzdłuż zewnętrznych części pętli
magnetycznych. Czas życia protuberancji typu lejek dochodzi do wielu
godzin.
|
|
|
|
|
Widoczna nad brzegiem Słońca bardzo jasno świecąca materia, osiągająca
niekiedy wysokość do 30000 km. Ogólnie podczas obserwacji na
dysku rozróżnia się dwa typy rozbłysków: zwarte i
dwuwstęgowe. Rozbłyski zwarte widoczne są nad brzegiem tarczy w
postaci zwartej pętli, pagórka lub stożka, zaś dwuwstęgowe
widoczne są nad brzegiem tarczy najczęściej w postaci rozciągłej,
niskiej struktury, w której niekiedy widać liczne pętle
składowe. Z rozbłysków brzegowych często wyrzucane są spreje
(SPY) i serdże (BSL), wykształcają systemy pętli porozbłyskowych
(LPS).
|
|
LPLang.: Loop Prominences at Limb
pl.: Protuberancja typu pętla
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Protuberancja w postaci jednej
lub wielu pętli. Typ ten może zawierać również nierozpoznane
zjawiska typu LPS.
|
|
LPSang.: Loop Prominence System
pl.: Protuberancja typu arkada pętli porozbłyskowych
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Pętle te tworzą tunele albo wachlarze.
Powstają w następstwie rozbłysków, czas ich życia sięga wielu
godzin. Widoczna jest ewolucja arkady w postaci pojawiania się
kolejnych, coraz wyższych pętli i jednocześnie zanikania tych niżej
położonych.
|
|
MDPang.: Mound Prominence
pl.: Protuberancja typu kopiec
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Jest widoczna na brzegu Słońca jako nisko leżąca, bardzo jasna struktura,
przypomina kształtem kopę siana. Może osiągać jasność zbliżoną do
jasności rozbłysku brzegowego i wtedy trudno ją odróżnić od
zwartego rozbłysku brzegowego.
|
|
QPang.: Quiescent Prominence
pl.: Protuberancja spokojna
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Protuberancja w postaci długiej, płaskiej, przypominającej kartkę
struktury zorientowanej niemal prostopadle do powierzchni Słońca.
Typowe rozmiary QP: długość od 30000 km do 60000 km, wysokość od
20000 km do 10000 km, grubość około 5000-10000 km. Protuberancje
spokojne prezentują wielkie bogactwo form i nie można ich opisać za
pomocą jednego wspólnego modelu. Typowa QP zbudowana jest z
jednego lub kilku łuków, których nogi zakotwiczone są w
przestrzeniach między supergranulami. Często widoczna jest drobna
struktura łuków, które składają się z wielu cienkich
włókien. Czas życia Protuberancji Spokojnych waha się od dwóch
tygodni do kilku miesięcy.
|
|
QPAang.: Quiescent Prominence under Activation
pl.: Zaktywizowana protuberancja spokojna
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Protuberancja spokojna, obserwowana w
okresie aktywizacji. Aktywizacja polega na pojawieniu się w jej
obrębie: silnych pojaśnień, pogrubień drobnoskalowych elementów,
pojawianiu się strumieni materii płynących zarówno w górę
jak i w dół, co w efekcie powoduje widomą zmianę kształtu
protuberancji. Aktywizacja może ustać w ciągu kilku godzin; może
także poprzedzać erupcję protuberancji, jej stopniowy zanik jako
całości lub jej zanik poprzez spływ materii ku chromosferze.
|
|
SCLang.: Suspended Cloud
pl.: Protuberancja typu podparty obłok
zdjęcie: negatyw /
pozytyw
|
|
Protuberancja o nieregularnym kształcie przypominająca obłok wiszący
od 50000 km do 150000 km nad brzegiem Słońca. Materia SCL spływa z
prędkością 50 -100 km/s do blisko położonych obszarów
aktywnych wzdłuż zakrzywionych trajektorii. SCL żyje dobę lub więcej.
|
|
|
|
|
Wyrzut plazmy z
początkowym przyspieszeniem rzędu kilku kilometrów na sekundę
do kwadratu. Plazma bardzo szybko osiąga prędkość rzędu 200
km/s, utrzymywaną następnie w całym zakresie obserwowanych wysokości.
Jedynie w przypadku sprejów poruszających się z małymi
prędkościami początkowymi obserwuje się spowalnianie ruchu materii na
dużych wysokościach. Prędkości rozchodzenia się materii spreja
niekiedy przekraczają prędkość ucieczki ze Słońca (617 km/s),
dochodząc nawet do 2000 km/s.
Ekspandująca, początkowo zwarta, materia spreja rozpada się na indywidualne jasne
zgęstki, poruszające się po niemal prostoliniowych trajektoriach
zawartych w dużym kącie bryłowym. Czas trwania spreja wynosi od kilku
do kilkunastu minut.
|
Nr– numer porządkowy zaobserwowanego zjawiska.
Data– dzień i miesiąc (
DD.MM) w ramach roku, którego
dotyczy sprawozdanie.
Start– moment rozpoczęcia się zjawiska podany w czasie uniwersalnym
(
UT) w godzinach i minutach (
GGMM). Litera
E
umieszczona po
Start oznacza, że podany czas nie jest momentem
rozpoczęcia się zjawiska lecz momentem początku obserwacji zjawiska,
które rozpoczęło się wcześniej.
Koniec– moment zakończenia się zjawiska podany w czasie uniwersalnym
(
UT) w godzinach i minutach (
GGMM). Litera
D
umieszczona po
Koniec oznacza, że podany czas nie jest
momentem końca zjawiska lecz momentem końca obserwacji zjawiska,
które zakończyło się później.
Zjawisko– typ zjawiska (podany jest akronim angielskiej nazwy
zjawiska); poniżej podane są rozwinięcia stosowanych akronimów:
- APR (Active Prominence) – protuberancja aktywna
- ASR (Active Surge Region) – obszar występowania serdży
- BSL (Bright Surge at Limb) – serdż
- CAP (Cap Prominence) – protuberancja typu czapka
- CRN (Coronal Rain) – protuberancja typu deszcz koronalny
- EPL (Eruptive Prominence at Limb) – protuberancja eruptywna
- EPL-LE (Eruptive Prominence of Limited Eruption) - protuberancja
eruptywna o ograniczonej erupcji
- FUN (Funnel) – protuberancja typu lejek
- LF (Limb Flare) – rozbłysk brzegowy
- LPS (Loops) – pętle
- MDP (Mound Prominence) – protuberancja typu pagórek
- QP (Quiescent Prominence) – protuberancja spokojna
- QPA (Quiescent Prominence under Activation) - aktywizowana
protuberancja spokojna
- SCL (Suspended Cloud) – protuberancja typu wiszący obłok
- SPY (Spray) – sprej
Symbole
(s), (m), (l) występujące po akronimie nazwy zjawiska
określają jego rozmiar:
(s) – zjawisko małych rozmiarów,
(m) - zjawisko średnich rozmiarów,
(l) –
zjawisko dużych rozmiarów.
Położenie– położenie zjawiska na brzegu Słońca, określone poprzez
podanie: półkuli (północna (N) lub południowa (S))
szerokości heliograficznej w stopniach oraz brzegu (wschodni (E) lub
zachodni (W)). Np. S35-W oznacza, że zjawisko zaobserwowano na
półkuli południowej, na szerokości heliograficznej 35 stopni i
na brzegu zachodnim.
Wysokość– największa wysokość nad brzegiem Słońca mierzona w
płaszczyźnie nieba, podana w tysiącach kilometrów, do jakiej
widoczna była w linii H-alpha materia zjawiska.
Uwagi– dodatkowe informacje dotyczące zjawiska.
