INSTYTUT ASTRONOMICZNY
UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO
51-622 Wrocław, ul. Kopernika 11, tel: (71) 372-93-74

ZAKŁAD HELIOFIZYKI I FIZYKI KOSMICZNEJ

 




KATALOG ZJAWISK AKTYWNYCH OBSERWOWANYCH ZA POMOCĄ MAŁEGO KORONOGRAFU W OBSERWATORIUM WE WROCŁAWIU

ROCZNE KATALOGI W FORMACIE PDF

 1984   1985   1986   1987   1988   1989 
 1990   1991   1992   1993   1994   1995   1996   1997   1998   1999 
 2000   2001   2002 


AKRONIMY ZJAWISK AKTYWNYCH

APR (dawniej AP)
ang.: Active Prominenece
pl.: Protuberancja Aktywna

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Szerokie pojęcie obejmujące aktywne zjawiska, które nie dadzą się sklasyfikować jako np. BSL, SPY, EPL lub inne. APR wykazują szybkie zmiany jasności, kształtu, prędkości i rozmiarów. Ich czas życia wynosi od kilkunastu minut do wielu godzin.

ASR
ang.: Active Surge Region

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Wycinek brzegu Słońca o rozwartości kątowej do około 10 stopni, w którym serdże wykazują silną tendencję do powtarzania się. Często w ASR występuje jednocześnie kilka serdży.

BSL
ang.: Bright Surge at Limb
pl.: Serdż

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Wyrzut materii zachodzący wzdłuż pętli magnetycznych, obserwowany w emisji na brzegu Słońca. Przeważająca liczba serdży porusza się tylko do ograniczonej wysokości wzdłuż jednego z ramion pętli, po czym opada po tej samej drodze ku chromosferze. Niektóre serdże osiągają szczyt pętli i ich materia opada ku chromosferze wzdłuż obu ramion pętli lub tylko wzdłuż przeciwnego ramienia pętli. Serdże osiągają typowo wysokość do 200 000 km (niekiedy nawet do 300 000 km). Prędkości osiągane przez serdże wynoszą od 30 km/s do 250 km/s. Zjawisko to trwa zwykle od 10 do 30 minut.

CAP
ang.: Cap Prominence
pl.: Protuberancja typu czapka
  
Jasna, nisko leżąca protuberancja, z której materia odprowadzana jest ku chromosferze wzdłuż horyzontalnych rur magnetycznych. CAP przypomina kształtem płaską czapkę lub kapsel widziane z boku. Zwykle położona blisko obszarów aktywnych. Czas życia od godzin do dni.

CRN
ang.: Coronal Rain
pl.: Protuberancja typu deszcz koronalny
  
Materia spływająca w dół z dużych wysokości w koronie wzdłuż lekko zakrzywionych trajektorii. Spływ materii wydaje się zachodzić w dolnych częściach łuków silnie wyciągniętych ku koronie pętli. Prędkości spływu zawierają się zwykle w zakresie 50-100 km/s.

EPL
ang.: Eruptive Prominence at Limb
pl.: Protuberancja Eruptywna

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Erupcja protuberancji spokojnej poza obszarem aktywnym lub protuberancji obszaru aktywnego. EPL powstaje wtedy, gdy pole magnetyczne podtrzymujące jej materię ulega destabilizacji i zaczyna wznosić się w koronie ze wzrastającą prędkością. Prędkość ta w początkowej fazie erupcji wynosi kilka km/s i wzrasta stopniowo do kilkuset km/s, często przekraczając prędkość ucieczki. Materia EPL wynoszona jest w przestrzeń międzyplanetarną, niekiedy znaczna jej część może wrócić do chromosfery wzdłuż linii sił pola magnetycznego.

EPL LE
ang.: Eruptive Prominence of Limited Eruption
pl.: Protuberancja eruptywna o ograniczonej erupcji

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Protuberancja eruptywna wznosząca się tylko do pewnej, niezbyt dużej, wysokości w koronie a następnie ekspandująca w kierunku horyzontalnym. Jej materia spływa następnie do chromosfery wzdłuż linii sił pola magnetycznego.

FUN
ang.: Funnel
pl.: Protuberancja typu lejek

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Ma kształt lejka, skierowanego szyjką ku chromosferze, złożonego z licznych włókien dwóch stykających się systemów płaskich pętli magnetycznych. Niekiedy w szyjce lejka widoczne jest spiralne skręcenie włókien składowych. Materia w protuberancji spływa ku chromosferze wzdłuż lejka jak i wzdłuż zewnętrznych części pętli magnetycznych. Czas życia protuberancji typu lejek dochodzi do wielu godzin.

LF
ang.: Limb Flare
pl.: Rozbłysk brzegowy

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Widoczna nad brzegiem Słońca bardzo jasno świecąca materia, osiągająca niekiedy wysokość do 30000 km. Ogólnie podczas obserwacji na dysku rozróżnia się dwa typy rozbłysków: zwarte i dwuwstęgowe. Rozbłyski zwarte widoczne są nad brzegiem tarczy w postaci zwartej pętli, pagórka lub stożka, zaś dwuwstęgowe widoczne są nad brzegiem tarczy najczęściej w postaci rozciągłej, niskiej struktury, w której niekiedy widać liczne pętle składowe. Z rozbłysków brzegowych często wyrzucane są spreje (SPY) i serdże (BSL), wykształcają systemy pętli porozbłyskowych (LPS).

LPL
ang.: Loop Prominences at Limb
pl.: Protuberancja typu pętla

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Protuberancja w postaci jednej lub wielu pętli. Typ ten może zawierać również nierozpoznane zjawiska typu LPS.

LPS
ang.: Loop Prominence System
pl.: Protuberancja typu arkada pętli porozbłyskowych

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Pętle te tworzą tunele albo wachlarze. Powstają w następstwie rozbłysków, czas ich życia sięga wielu godzin. Widoczna jest ewolucja arkady w postaci pojawiania się kolejnych, coraz wyższych pętli i jednocześnie zanikania tych niżej położonych.

MDP
ang.: Mound Prominence
pl.: Protuberancja typu kopiec

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Jest widoczna na brzegu Słońca jako nisko leżąca, bardzo jasna struktura, przypomina kształtem kopę siana. Może osiągać jasność zbliżoną do jasności rozbłysku brzegowego i wtedy trudno ją odróżnić od zwartego rozbłysku brzegowego.

QP
ang.: Quiescent Prominence
pl.: Protuberancja spokojna

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Protuberancja w postaci długiej, płaskiej, przypominającej kartkę struktury zorientowanej niemal prostopadle do powierzchni Słońca. Typowe rozmiary QP: długość od 30000 km do 60000 km, wysokość od 20000 km do 10000 km, grubość około 5000-10000 km. Protuberancje spokojne prezentują wielkie bogactwo form i nie można ich opisać za pomocą jednego wspólnego modelu. Typowa QP zbudowana jest z jednego lub kilku łuków, których nogi zakotwiczone są w przestrzeniach między supergranulami. Często widoczna jest drobna struktura łuków, które składają się z wielu cienkich włókien. Czas życia Protuberancji Spokojnych waha się od dwóch tygodni do kilku miesięcy.

QPA
ang.: Quiescent Prominence under Activation
pl.: Zaktywizowana protuberancja spokojna

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Protuberancja spokojna, obserwowana w okresie aktywizacji. Aktywizacja polega na pojawieniu się w jej obrębie: silnych pojaśnień, pogrubień drobnoskalowych elementów, pojawianiu się strumieni materii płynących zarówno w górę jak i w dół, co w efekcie powoduje widomą zmianę kształtu protuberancji. Aktywizacja może ustać w ciągu kilku godzin; może także poprzedzać erupcję protuberancji, jej stopniowy zanik jako całości lub jej zanik poprzez spływ materii ku chromosferze.

SCL
ang.: Suspended Cloud
pl.: Protuberancja typu podparty obłok

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Protuberancja o nieregularnym kształcie przypominająca obłok wiszący od 50000 km do 150000 km nad brzegiem Słońca. Materia SCL spływa z prędkością 50 -100 km/s do blisko położonych obszarów aktywnych wzdłuż zakrzywionych trajektorii. SCL żyje dobę lub więcej.

SPY (dawniej SPR)
ang.: Spray
pl.: Sprej

zdjęcie: negatyw / pozytyw
  
Wyrzut plazmy z początkowym przyspieszeniem rzędu kilku kilometrów na sekundę do kwadratu. Plazma bardzo szybko osiąga prędkość rzędu 200 km/s, utrzymywaną następnie w całym zakresie obserwowanych wysokości. Jedynie w przypadku sprejów poruszających się z małymi prędkościami początkowymi obserwuje się spowalnianie ruchu materii na dużych wysokościach. Prędkości rozchodzenia się materii spreja niekiedy przekraczają prędkość ucieczki ze Słońca (617 km/s), dochodząc nawet do 2000 km/s.
Ekspandująca, początkowo zwarta, materia spreja rozpada się na indywidualne jasne zgęstki, poruszające się po niemal prostoliniowych trajektoriach zawartych w dużym kącie bryłowym. Czas trwania spreja wynosi od kilku do kilkunastu minut.


OZNACZENIA I SYMBOLE STOSOWANE W SPRAWOZDANIACH

Nr– numer porządkowy zaobserwowanego zjawiska.
Data– dzień i miesiąc (DD.MM) w ramach roku, którego dotyczy sprawozdanie.
Start– moment rozpoczęcia się zjawiska podany w czasie uniwersalnym (UT) w godzinach i minutach (GGMM). Litera E umieszczona po Start oznacza, że podany czas nie jest momentem rozpoczęcia się zjawiska lecz momentem początku obserwacji zjawiska, które rozpoczęło się wcześniej.
Koniec– moment zakończenia się zjawiska podany w czasie uniwersalnym (UT) w godzinach i minutach (GGMM). Litera D umieszczona po Koniec oznacza, że podany czas nie jest momentem końca zjawiska lecz momentem końca obserwacji zjawiska, które zakończyło się później.
Zjawisko– typ zjawiska (podany jest akronim angielskiej nazwy zjawiska); poniżej podane są rozwinięcia stosowanych akronimów:
  • APR (Active Prominence) – protuberancja aktywna
  • ASR (Active Surge Region) – obszar występowania serdży
  • BSL (Bright Surge at Limb) – serdż
  • CAP (Cap Prominence) – protuberancja typu czapka
  • CRN (Coronal Rain) – protuberancja typu deszcz koronalny
  • EPL (Eruptive Prominence at Limb) – protuberancja eruptywna
  • EPL-LE (Eruptive Prominence of Limited Eruption) - protuberancja eruptywna o ograniczonej erupcji
  • FUN (Funnel) – protuberancja typu lejek
  • LF (Limb Flare) – rozbłysk brzegowy
  • LPS (Loops) – pętle
  • MDP (Mound Prominence) – protuberancja typu pagórek
  • QP (Quiescent Prominence) – protuberancja spokojna
  • QPA (Quiescent Prominence under Activation) - aktywizowana protuberancja spokojna
  • SCL (Suspended Cloud) – protuberancja typu wiszący obłok
  • SPY (Spray) – sprej
Symbole (s), (m), (l) występujące po akronimie nazwy zjawiska określają jego rozmiar: (s) – zjawisko małych rozmiarów, (m) - zjawisko średnich rozmiarów, (l) – zjawisko dużych rozmiarów.
Położenie– położenie zjawiska na brzegu Słońca, określone poprzez podanie: półkuli (północna (N) lub południowa (S)) szerokości heliograficznej w stopniach oraz brzegu (wschodni (E) lub zachodni (W)). Np. S35-W oznacza, że zjawisko zaobserwowano na półkuli południowej, na szerokości heliograficznej 35 stopni i na brzegu zachodnim.
Wysokość– największa wysokość nad brzegiem Słońca mierzona w płaszczyźnie nieba, podana w tysiącach kilometrów, do jakiej widoczna była w linii H-alpha materia zjawiska.
Uwagi– dodatkowe informacje dotyczące zjawiska.
Web-majster: <Krokodyl>